Jak poradzić sobie z bólem pleców

Kręgosłup ludzki narażony jest na różnego rodzaju urazy i niedogodności związane z pracą wykonywaną za biurkiem bądź pracą ciężką fizyczną, która wymusza długotrwałe stanie oraz przenoszenie masywnych przedmiotów.

Nietrudno o jego uszkodzenie, które prowadzi do procesów zwyrodnieniowych rdzenia kręgów nadwyrężających oś szkieletu wskutek nadmiernego obciążenia ciała. Ból pleców jest jedną z najpowszechniejszych dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego. Uniemożliwia on prawidłowe poruszanie się, a dodatkowe objawy towarzyszące jemu mogą być oznaką poważnych problemów zdrowotnych. Jednak jak na co dzień radzić sobie, gdy ból pleców zacznie nam doskwierać? Oto kilka porad, jak go unikać i złagodzić w momencie trwania.

Prawidłowa postawa i wygodne buty

Ból pleców wynika przeważnie z przyjmowania niewłaściwej postawy ciała bądź pozostawania w jednej, nienaturalnej pozycji przez większość czasu. Najmniej obciąża kręgosłup wyprostowana sylwetka, w której wypina się pierś, a wciąga brzuch. Każdą codzienną czynność powinno się wykonywać w ten sposób, dbając o prawidłową postawę całego ciała. Pozwala ona również na mniejsze odczuwanie bólu, dzięki zmniejszeniu ilości kortyzolu – hormonu, który potęguje bolesność mięśni osi szkieletu. Natomiast silny ból pleców, w którym wyprostowanie się jest wręcz niemożliwe ze względu na wypadnięcie dysku scalającego kręgi kręgosłupa, zaleca się położenie na wznak z ugiętymi nogami w kolanach. Jeżeli nasza praca w głównej mierze polega na długotrwałym siedzeniu przed komputerem, to warto zainwestować w tzw. ergonomiczne krzesło, które dostosuje i odpowiednio wyprofiluje naszą postawę, odciążając mięśnie kręgosłupa i zapobiegając bólom pleców. Podobnie jest z obuwiem, które nie tylko musi być wygodne, ale przede wszystkim dopasowane do wzrostu danej osoby. Zarówno buty na wysokim obcasie w postaci szpilek, jak i zupełnie płaskie baletki słusznie są oskarżane o ból pleców. Dlatego najlepiej nosić obuwie, które będzie mieć lekkie podwyższenie.

Relaksujący masaż i ciepła kąpiel 

To techniki, które pomogą rozluźnić mięśnie kręgosłupa i natychmiastowo złagodzić ból pleców. O masaż najlepiej poprosić drugą osobę lub wybrać się do specjalisty rehabilitanta. Wykonując go w domu, warto skorzystać z pomocy przeciwbólowych maści z zawartością naproksenu bądź ibuprofenu, które przynoszą dodatkową ulgę w bólu. Jeżeli nikt nie może w danej chwili zrobić nam masażu pleców, to można wykorzystać ciepły ręcznik, który wcześniej trzeba nagrzać suszarką. Równie dobrze na ból pleców sprawdza się gorąca kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych o właściwościach rozgrzewających, np. cyprysowy, cedrowy, lawendowy lub goździkowy. Jednak w przypadku braku możliwości zrobienia masażu lub ciepłej kąpieli, można sięgnąć po rozgrzewające plastry bądź tabletki przeciwbólowe, w którego składzie znajduje się paracetamol. Ponadto warto zrzucić kilka zbędnych kilogramów, gdyż nadwaga obciąża kręgosłup, a w konsekwencji prowokuje ból pleców.

Jak dbać o włosy

Dbanie o włosy jest jednym z podstawowych zabiegów, które znacząco mogą podwyższyć atrakcyjność i zadowolenie z własnego wyglądu. To nie tylko nakładanie odżywek i korzystanie z wyspecjalizowanych szamponów na każdy typ włosów – żeby przezwyciężyć chociażby wypadanie włosów trzeba sięgnąć po wiedzę płynącą z dietetyki czy ziołolecznictwa. 

Prawidłowe czesanie

By zapewnić mieszkom włosowym odpowiednią stymulację wzrostu włosów należy zadbać o ich dobre ukrwienie. Warto więc szczotkować włosy nie tylko zgodnie z ich wzrostem, ale również pod włos – czynność należy powtarzać dwa razy dziennie. Ważne jest, by dokładnie i delikatnie masować włosy tuż u nasady unikając szarpania.

Moc witamin i minerałów

Na porost zdrowych i gęstych włosów warto wzbogacić swoją dietę w odpowiednie składniki odżywcze. Podstawą powinny być pełnowartościowe białka, które biorą udział w budowie włosa – pomagają keratynie tworzyć silne włosy. Najwięcej zdrowego i przyswajalnego białka zawarte jest w rybach. Mieszki włosowe potrzebują również witamin z grupy B, które stymulująco wpływają na porost nowych włosów. Dla kobiet szczególnie ważne jest uzupełnianie deficytu żelaza w organizmie po okresie menstruacji, który gra kluczową rolę w poprawie ukrwienia skóry głowy. Włosom przyda się również cynk i magnez. Owe makro i mikroelementy zawarte są w nasionach zbóż, warzywach strączkowych, zbożach i ryżu. Na zdrowy wygląd wpływa również krzemionka zawarta w popularnych warzywach, takich jak cebula, czosnek, marchew, papryka czy ogórek.

Skrzyp polny – najstarszy przyjaciel włosów

Od wieków znane są właściwości skrzypu polnego – zawiera on dużo krzemionki i flawonoidy kluczowe w rośnięciu włosów. Można stosować go zarówno jako napar do wcierania na skórę głowy, jak i suplement diety. Tabletki na wypadanie włosów często zawierają skrzyp polny jako jeden z głównych składników.

Nadmiar szkodzi

Częste farbowanie włosów ma destrukcyjny wpływ na ich kondycję – winą za to trzeba obarczyć zawarty w farbach amoniak, który niszczy nie tylko strukturę włosa, ale wpływa na mieszki włosowe. Zalecane jest więc wybieranie farb bez amoniaku lub naturalnych farb ziołowych, takich jak chociażby basma. Nadmierne używanie lakierów również źle wpływa na włosy, dlatego w trosce o nie należy ograniczyć używanie kosmetyków do minimum.
Stosując się do tych kilku prostych rad można wyeliminować problemy z wypadaniem włosów a nawet łysieniem – gdy problemy z włosami nie mają przyczyn genetycznych a nie chcą ustępować należy zwrócić się z poradą do dermatologa.

Rwa kulszowa

Pojawia się w niespodziewanym momencie, jej objawem jest przeżywający, wręcz paraliżujący ból pleców oraz nóg. Mowa o rwie kulszowej. Dziś krótko napiszę o tym jakie są przyczyny rwy kulszowej, oraz jak sobie z nią radzić. Zapraszam do czytania!

Przyczyny 

Przyczyny rwy kulszowej mogą być różne - nagłe pochylenie się, zerwanie z łóżka czy dźwiganie. Z reguły dopada nas w najmniej oczekiwanych momentach i jest bardzo uciążliwą dolegliwością.

Ból jaki odczuwamy jest powodowany naciskiem kręgu na nerw kulszowy. Biegnie od przez pewien odcinek kręgosłupa aż do nogi, zatem ból jest odczuwany nawet tam. Szczególnie nocą, rwa kulszowa bardzo utrudnia spanie i powoduje uciążliwy ból. Więcej przeczytacie w artykule o rwie kulszowej. 

Jak leczyć 

Jak radzić sobie z rwą kulszową i jak ją leczyć? Przede wszystkim udaj się do odpowiedniego lekarza, który wykryje rwę kulszową i przepisze specjalne leki przeciwbólowe oraz rozluźniające mięśnie kręgosłupa. 

Na początku leczenia ważny jest odpoczynek, ponieważ zwykle ból jest tak duży, że znacznie ogranicza poruszanie się. Rehabilitacja i fizykoterapia są także ważne przy leczeniu tej nieprzyjemnej dolegliwości.

Niestety rwa kulszowa ma tendencje do nawrotów, a ostatecznie może być konieczna operacja. Żeby zapobiec nawracaniu choroby, istotną rzeczą jest aktywność fizyczna - odpowiednio wyćwiczone, rozruszane i elastyczne mięśnie całego ciała zapobiegną naciskaniu kręgów na nerw.

Ból szyi i kręgosłupa

Przeciąg, stres, spanie w niewłaściwej pozycji albo długie siedzenie przy biurku – to główne przyczyny bólu szyi. Ból szyi nie należy do przyjemnych,  znacznie ogranicza nasze naturalne funkcjonowanie, ograniczając swobodne poruszanie głową. Co robić aby złagodzić ból szyi? 

Niewłaściwa pozycja

Gdy głowa jest skręcona np. monitor znajduje się w bocznej części biurka, albo na kolanach (wtedy głowa jest opuszczona), mięśnie karku napinają się. Efektem tego może być przeciążenie odcinka szyjnego kręgosłupa. Dlatego też po ośmiogodzinnej, siedzącej pracy tyle osób narzeka na ból szyi, a przecież bezruch tak bardzo szkodzi kręgosłupowi. Ok, masz pracę siedzącą, oczywiście nie namawiam cię do zmiany pracy na inną, wystarczy, że zaczniesz systematycznie wykonywać kilka ćwiczeń, a ból kręgosłupa i szyi nie będzie się pojawiał.

Ćwiczenia

Codzienne

Gdy siedzisz przed komputerem, wykonaj co jakiś czas kilka obrotów głową – raz w lewo, raz w prawo. Nastaw sobie budzik, tak aby co pół godziny wykonać to proste ćwiczenie.

Trzy razy w tygodniu 

Wykonuj ćwiczenie rozciągające i wzmacniające mięśnie szyi. Stań prosto, przechyl głowę do tyłu następnie do przodu, następnie do prawego i lewego ramienia, po czym maksymalnie skręć ją w lewo, a potem w prawo.

Zdjęcie pochodzi z fizjoarena.pl

Masaż

Masaż barków bardzo pomaga w radzeniu sobie z bólami szyi i kręgosłupa. Oczywiście najlepiej wykonuje go profesjonalny fizjoterapeuta. Jeśli ból nie jest zbytnio nasilony możesz poprosić męża albo żonę o masaż karku i pleców. Pamiętaj, nie masuje się kręgosłupa, tylko mięśnie go otaczające.

Okłady

Przy napięciowym bólu szyi pomagają również ciepłe okłady. Możesz położyć na kark zmoczony w gorącej wodzie ręcznik, albo pójść pod prysznic i polać kark ciepłą wodą. Dokładniej jak stosować ciepłe okłady przeczytasz na stronie polki.pl



Ty jak radzisz sobie z bólem szyi?

Ciśnienie nadgarstka

Nerw, który przechodzi przez kanał nadgarstka to tak zwany nerw pośrodkowy. Jest to jeden z trzech nerwów stanowiących kanały pośredniczące pomiędzy mózgiem a ręką. On dochodzi najdalej – penetruje całą dłoń. Jest on najbardziej narażony na różnego rodzaju uszkodzenia gdyż dochodzi w miejsca, gdzie jest po prostu najmniej przestrzeni. 

Największym zagrożeniem dla niego jest tak zwany zespół cieśni nadgarstka czyli sytuacja, w której kanał nadgarstkowy – brama, przez którą dostaje się do dłoni – z różnych powodów zaczyna się zacieśniać i powoduje na niego ucisk. Nacisk na nerw to bardzo nieprzyjemna sytuacja gdyż ze swojej natury jest to element odpowiedzialny za przenoszenie bodźców z i do mózgu. Jeśli coś go uszkadza lub przynajmniej przeszkadza mu w pracy, można się spodziewać, że przesyłane informacje będą zakłócane. Nie trzeba doktoratu z medycyny by wiedzieć, że jest to bardzo negatywna sytuacja.

Zespół cieśni nadgarstka nie pojawia się nagle. Jest to schorzenie, które daje o sobie znać dopiero po dłuższym występowaniu problemu. Możemy mieć pewność, że w naszym normalny życiu osiem kości tworzących kanał nadgarstkowy i ścięgna je łączące bardzo często mocno się ścieśniają. Niedługo później mogą się jednak rozluźnić więc żadne kłopoty się nie pojawiają. Kiedy jednak nie mają możliwości rozluźnienia się przez długi czas a w najgorszym wypadku nie rozluźniają się nigdy, zaczyna dochodzić do ujawniania się objawów neurologicznych.

Pierwsze objawy zespołu cieśni nadgarstka

Pierwsze z nich pojawiają się zwykle po przepracowaniu, później w nocy. Są to na początku „dziwne” odczucia dotykające kciuka i dwóch najbliższych mu palców. 

Najczęściej pojawia się ono w nocy i nad ranem. Jest to bardzo nieprzyjemne i niepokojące więc zmusza chorego do wstania i „strzepnięcia” dłoni co często pomaga pozbyć się, przynajmniej na jakiś czas, tego nieprzyjemnego odczucia. Na tym etapie zazwyczaj nie jest odczuwalny jeszcze ból. Zdarza się on bardzo sporadycznie i nie ma dużego nasilenia. Charakterystyczny jest tylko dla stanów silnego przepracowania albo ogólnego przemęczenia.

Rozruszanie nadgarstka niweluje stan bólowy.

Poniżej film przedstawiający sposób na problem drętwienia dłoni.

Brak snu

Pracoholizm, brak czasu na sen, ciągły pośpiech – dla niektórych osób nie są to powody do zmartwienia. Przeciwnie – dla wielu ludzi biznesu takie są wyznaczniki sukcesu: skoro nigdy nie mam czasu, jestem ciągle zajęty, wszyscy mnie potrzebują, to znaczy, że jestem coś wart.

Można kultywować sukces w taki sposób, oczywiście, jednak warto zdawać sobie sprawę, jaka jest tego cena. A okazuje się, że całkiem wysoka.

Zwłaszcza rezygnacja z zalecanych przez lekarzy ośmiu godzin snu (czasami mówi się też o siedmiu godzinach, to zależy od indywidualnych potrzeb człowieka i jego trybu życia), prowadzi do przykrych następstw.

Natychmiastowe następstwa są następujące:

• skłonność do irytacji,
• zaburzenia poznawcze,
• zaburzenia pamięci,
• problemy z właściwym osądem spraw (decyzje podjęte w takim stanie nie będą raczej należały do najtrafniejszych),
• nadmierne ziewanie,
• wydłużenie czasu reakcji na bodźce (niebezpieczne zwłaszcza podczas jazdy samochodem),
• obniżona dokładność wykonywanych zadań,
• niestabilność emocjonalna.

Konsekwencje bardziej długofalowe chronicznego braku snu, to już poważne konsekwencje zdrowotne. Należą do nich:

• choroby serca,
• cukrzyca,
• gorsze funkcjonowanie systemu odpornościowego,
• nadmierny przyrost masy ciała (tycie),
• depresja.

Świadomość ceny, jaką się płaci za zaburzony sen, to jedno. Jednak znaleźć w sobie siłę, aby coś z tym zrobić, to drugie.

Jeśli uważasz, że w żaden sposób nie jesteś w stanie sprezentować sobie dodatkowej godziny snu na dobę, to prawdopodobnie oszukujesz sam siebie. Jest jednak coś, co na co być może możesz sobie pozwolić: poprawić jakość swojego snu.

Jak? Na to, czy Twój sen będzie głęboki, odprężający, pozwalający się zresetować, decydują dwa rodzaje czynników:

1. Higiena psychiczna snu. Wiąże się to z umiejętnością relaksacji przed położeniem się do łóżka. Tak, aby natłok stresujących myśli nie uniemożliwiał Ci zaśnięcia. Do tej kategorii należą też takie często lekceważone oczywistości, aby bezpośrednio przed snem nie przejadać się, nie uprawiać bardzo ciężkich ćwiczeń fizycznych, czy też nie spędzać ostatnich godzin wieczoru przed komputerem i telewizją.
   
2. Czynniki „mechaniki snu”. Tu w grę wchodzi cała gama elementów: temperatura pomieszczenia, wilgotność, poziom hałasu, a przede wszystkim jakość posłania. Podstawowe znaczenie będzie miało wygodne łóżko, odpowiednio do potrzeb skonfigurowane: wyposażone w rehabilitacyjne materace do spania, koniecznie wsparte na stelażach elastycznych. Warto pomyśleć też o wyposażeniu posłania w podgłówek ortopedyczny.

Choć optymalnym rozwiązaniem jest z pewnością połączenie wystarczającego czasu snu z jego jak najwyższą jakością, to w sytuacji, gdy śpi się krótko, bo inaczej się nie da, warto by choć ten – krótki z konieczności sen – był głęboki.

Zdrowy kręgosłup

Ćwiczenia na kręgosłup w ostatnim czasie zyskują na popularności. Nie mówię tu o zabiegach rehabilitacji, ale o klubach fitness. 

Kiedyś zajęcia tego typu były zarezerwowane dla sanatoriów uzdrowiskowych oraz przychodni rehabilitacyjnych, albo podczas zabiegów w rehabilitacji domowej i to w bardzo okrojonym wymiarze. Obecnie coraz więcej osób korzysta z klubów sportowo – fitnessowych w ramach profilaktyki zdrowotnej. Jednakże nie wszystkie zajęcia w tych klubach mogą mieć charakter prozdrowotny, wręcz przeciwnie. Niektóre mogą szkodzić. Z kolei inne, takie jak joga czy pilates w niewystarczającym stopniu spełniają rolę kompleksowej ochrony ciała.

Miks wielu ćwiczeń

Dlatego wydawać by się mogło, że zajęcia zdrowego kręgosłupa w znacznym stopniu wypełnią tą lukę, gdyż jest to miks pilatesu, a także nowoczesnych metod rehabilitacyjnych, wykorzystywanych w gabinetach fizjoterapii. Jednakże czasami pojawiają się problemy, bo o ile na zajęcia przychodzą osoby w dość dobrym stanie fizycznym, o tyle na zajęcia zdrowego kręgosłupa może przyjść osoba z bólem w stanie ostrym lub podostrym i taka gimnastyka grupowa niekoniecznie może wyjść na zdrowie. Czasami też, przez niedostateczną siłę mięśniową, np. mięśni przykręgosłupowych. ćwiczenia grupowe mogą wywołać nawrót choroby kręgosłupa, więc postępować należy bardzo ostrożnie.

Co i jak?

W jaki sposób można uczestniczyć w zajęciach i jak wygląda cały program rehabilitacyjny zdrowego kręgosłup? Z osobą, która przychodzi po raz pierwszy na zajęcia należy przeprowadzić krótki wywiad. Sprawdza się wtedy czy odczuwasz np. ból szyi. Jeżeli nic nie zaboli, to wtedy taka osoba może uczestniczyć w w zajęciach, a jeżeli są jakieś poważne dolegliwości bólowe, czasami warunkowo pozwala jej się zostać, a następnie proponuje konsultację.

Konsultacja

Osoba zainteresowana musi przynieść ze sobą wszystkie możliwe wyniki badań oraz obrazy. Wówczas szczegółowo należy przeprowadzić wywiad, a następnie diagnozuje się pacjenta przy wykorzystaniu dotyku. Jeżeli podczas diagnostyki okazuje się, że pacjent ma problem, który dyskwalifikuje go z zajęć grupowych, wówczas proponuje mu się terapię indywidualną.

Terapia kręgosłupowa

Odbywa się w gabinecie i polega na wykorzystaniu różnych technik manualnych stosowanych w nowoczesnej rehabilitacji, a także elementów masażu. Czasami są wspomagane także metodą kinesiotapingu, czyli plastrowania. Dodatkowo zaleca się prace domowe, czyli pojedyncze ćwiczenia lub pozycje ułożeniowe. Po zakończonej terapii, jeżeli uda się wygasić dolegliwości bólowe, pacjent jest zapraszany na zajęcia grupowe. Jeśli dana osoba nie jest jeszcze gotowa na tego rodzaju ćwiczenia, wówczas wykonuje je indywidualnie.
Ta terapia to indywidualna praca ćwiczeniowa, w głównej mierze polega na ćwiczeniach głębokiej stabilizacji. Mają one za zadanie wzmocnić głębokie mięśnie, które stabilizują kręgosłup i stawy. Praca taka polega przede wszystkim na ćwiczeniach w różnych pozycjach, np. na niestabilnym podłożu. Po przejściu takiej terapii pacjent może przejść do ćwiczeń grupowych.

Ćwiczenia grupowe

Zajęcia grupowe rozpoczynane są od ćwiczeń rozciągających tkanki miękkie, które jest nazywane terapeutyczną mocą rozciągania mięśni. Podczas tych ćwiczeń łączy się różne techniki rehabilitacji. Wykorzystuje się także małe piłki pilatesowe, dzięki którym można doskonale poprawić koordynację ruchową, a także stabilizację głębokich mięśni kręgosłupa i stawów obwodowych. Nie są to ćwiczenia ciężkie, ale dość trudne.

Ponadto, stosuje się ćwiczenia z dużymi piłkami, dzięki którym wzmacnia się mięśnie zewnętrzne, jak np. prosty brzucha lub czworogłowy uda, ale także mocno pracuje się nad balansem i stabilizacją ciała.

Tak kompleksowy program zdrowego kręgosłupa może w znacznym stopniu przeciwdziałać niepożądanym następstwom, jak wszelkiego rodzaju urazy kręgosłupa, czy też urazy stawów obwodowych. Wszystko jednak zależy od chęci i wytrwałości samych zainteresowanych, bo możliwości jest naprawdę coraz więcej.

Osłabiony organizm

Osłabiony organizm traci swoje zdolności do walki z infekcjami, co z kolei powoduje, że wpadamy w błędne koło. Kolejne przeziębienia, trudne do wyleczenia wirusy – zna to każdy, kto przynajmniej kilka razy w ciągu jednego zimowego sezonu walczył z chorobami. Co zrobić i jak się wzmocnić, kiedy system immunologiczny odmawia posłuszeństwa?

Najprostsze a najlepsze

Najprostsze rozwiązania to często te, które okazują się być najlepsze. Poprawę swojego stanu zdrowia warto zacząć od wprowadzenia do diety sporej dawki witamin i minerałów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Takimi witaminami z pewnością są witamina A, witaminy z grupy B oraz najpopularniejsza chyba w tym czasie witamina C. Wszystkie one dostępne są w naturalnych warunkach, w warzywach, owocach oraz mięsie. Ale po kolei. Witamina A, odpowiedzialna za poprawę stanu naszych błon śluzowych, które wyściełają m.in. wnętrze naszego nosa i jamy ustnej, występuje głównie w takich produktach jak jaja, mięso, przetwory mleczne, a także w pokarmach roślinnych. Jej odpowiednia dawka pomaga w utrzymaniu pierwszej bariery ochronnej przed wirusami, gdyż utrudnia zarazkom przeniknięcie do komórek. Witaminy z grupy B są witaminami o różnych zastosowaniach i występowaniu.

Jedne odpowiadają za wzrok, inne za odporność, jeszcze inne wpływają na nasz system nerwowy. Pamiętać należy, iż wiele chorób wynika z nieodpowiedniego działania systemu nerwowego, tj. w czasie nerwic, depresji i innych chorób o podłożu psychicznym. Witaminy z grupy B, w zależności od swojego przeznaczenia, występują m.in. w: warzywach strączkowych, wołowinie, rybach, wątróbce, grzybach, bananach oraz jajach. Witamina C, czyli kwas askorbinowy, wpływa na poprawę naszej odporności poprzez zmniejszenie podatności organizmu na wszelkie infekcje i choroby zakaźne. Tę popularną witaminę znajdziemy z pewnością w wielu owocach, w tym owocach takich jak: czarne porzeczki, kiwi, pomarańcze, jagody, maliny oraz ananasy. Niewiele osób wie jednak, że największe stężenie kwasu askorbinowego znajdziemy we wciąż mało popularnych owocach dzikiej róży.

Witaminy i pierwiastki

Poza witaminami, warto do swojej diety wprowadzić też niezbyt lubiany przez dzieci tran. Tran to przede wszystkim źródło niewytwarzanych w naszym organizmie nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, które regulują poziom cholesterolu i obniżają ciśnienie krwi. Ważnym faktem jest, iż prawdziwy tran pozyskuje się tylko i wyłącznie z wątroby dorsza atlantyckiego.

Producenci suplementów witaminowych często używają tego określenia także mówiąc o pozostałych preparatach zawierających tłuszcze rybne. Wartym zainteresowania jest też bogaty w skaleń (o właściwościach przeciwzapalnych) olej z wątroby rekina. Nie można jednak zapomnieć o podstawowych, czyli babcinych sposobach na poprawę swojej kondycji i zdrowia, czyli o przetworach z czosnkiem i cebulą. Czosnek jest nazywany naturalnym antybiotykiem, a jego działanie polega na niszczeniu wirusów, grzybów, bakterii i pasożytów w układzie oddechowym i pokarmowym.